Нашрлар

Бугунги кунда инсон ҳуқуқларни ҳимоя қилиш барча давлатларнинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Мазкур вазифани амалга ошириш учун давлатлар ўз миллий қонунларида инсон ҳуқуқларига оид нормаларни мустаҳкамлаб борадилар. Мустақил Ўзбекистон Республикасида бугунги кунда инсоният асрлар давомида орзу қилиб келган демократик ҳуқуқ ва эркинликлар босқичма-босқич амалга ошиб келмоқда. Мустақилликнинг ўтган қисқа даври мобайнида мамлакатимизда бу борада кенг кўламли ҳуқуқий база яратилди. Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги умуминсоний тамойиллар мамлакатимиз қонунчилигида ҳам ўз ифодасини топди. Мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳатларнинг бош мақсади инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, унинг дахлсизлиги таъминлаш, инсонни қадрлаш ва улуғлашга йўналтирилган.

Давлат ва жамиятимизнинг турли соҳаларида амалга оширлаётган кенг ислоҳотлар натижасида эришаётган ютуқларимиз энг аввало миллий давлатчилигимизни мустаҳкамлаш, жамият ҳаётини демократик анъана ва қадриятлар билан янада бойитиб бориш орқали халқимизга муносиб турмуш даражасини яратиш ва эртанги кунга катта умидлар билан қадам қўйиш имконини бермоқда. 

Асосий Қонунимиз-Конституциямизда Оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эгалиги кўрсатиб ўтилган.

Оиланинг доимий равишда давлат муҳофазасида бўлишининг кафолатлари мустаҳкамлаб қўйилган экан, конституциямизда оила аъзоларининг ҳуқуқ ва бурчлари, эр-хотиннинг тенглиги, ота-онанинг вояга егмаган фарзандлар олдида мажбуриятига оид қоидалар ўз ифодасини топган. Ушбу нормалар халқимизнинг азалий урф-одатлари, қадриятларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилгани эътиборга молик. 

Давлатимиз қишлоқда аграр ва иқтисодий муносабатларни ислоҳ қилишнинг ҳуқуқий асосларини яратиш мақсадида мустақилликнинг дастлабки йилларида қатор қонун ҳужжатлари қабул қилди. Қишлоқ худудида иқтисодий-ижтимоий соҳада амалга ошириладиган ишларнинг аксарият қисми фуқаролик ҳуқуқий шартномалар орқали амалга оширилади. Шарноманинг хар икки томондан тўлиқ бажарилиши эса фермер хўжаликлари ва давлатга фойда келтиради.  

Оила – жамият негизи. Қаерда оила муносабати кучли интизомга таянса, мамлакат ва миллат ҳам шунча кучли ва муаззам бўлади.

Ўтган йиллар мобайнида юртимизда оила тушунчаси, унинг мазмун-моҳияти, жамиятда тутган ўрни масалаларига алоҳида эътибор қаратилиб, барча ҳуқуқий асослар яратилганини таъкидлаш лозим. Айниқса, аёллар ва болалар манфаатлари, саломатлигини ҳимоя қилиш борасида салмоқли ишлар амалга оширилди. Конституциямизнинг 14-бобида ҳам оила жамиятнинг асосий бўғини эканлиги, жамият ва давлат муҳофазасида бўлиши қатъий белгилаб қўйилган. Оила Кодекси ва бошқа қонунлар орқали ёш ва кўп болали аёлларни ишга қабул қилишда имтиёзлар белгиланган. 

Мамлакатимизда амалга оширилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлари, аввало, инсон манфаатларини ҳимоя қилишга оид қонунчилик базасини такомиллаштиришга қаратилган.

Маълумки Президентимизнинг 2010 йил 5 майдаги «Ўзбекистон Республикасида нотариат институтини янада такомиллаштириш чоралари тўғрисидаги»ги Фармони билан хусусий нотариуслар фаолияти тугатилган эди. Бу эса ўз-ўзидан нотариал идораларнинг самарали тармоғини тузиш ва моддий-техник базасини мустаҳкамлашни тақозо этди. Мазкур фармон бугунги нотариал амалиётда айрим нуқсонлар мавжудлигини яққол кўрсатиб бериш билан бирга, ушбу соҳадаги қонунчилик базасини янада такомиллаштиришга қаратилган туб ислоҳотларни амалга оширишга йўналтирилгани билан ҳам аҳамиятлидир. 

Оила – авлодлар давомийлиги, қадриятлар, урф-одатлар ва анъаналарни, қолаверса, халқимиз маънавий меросининг авлоддан авлодга ўтишини таъминлавчи омилдир. Шу туфайли оилани қўллаб-қувватлаш масаласи давлатмизнинг доимий диққат эътиборида турибди.

Оила қанча мустаҳкам бўлса, жамият ҳам шунчалик мустаҳкам бўлади ва ривожланади. Шунинг учун ҳам Бирлашган Миллатлар Ташкилотниниг Бош Ассамблеяси 1994 йилдан эътиборан ҳар йили 15 май кунини Халқаро оила куни сифатида нишонлашга қарор қилгани бежиз эмас. “Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси”нинг 16-моддасида шундай дейилган: Балоғатга етган эркаклар ва аёллар ирқи, миллати ва динига қараб бирор бир чекловларсиз никоҳдан ўтиш ва оила қуриш ҳуқуқига эгадирлар. Улардан никоҳдан ўтаётганларида ҳам, никоҳда бўлган вақтда ҳам ва никоҳ бекор қилинаётганда ҳам бир хил ҳуқуқлардан фойдаланадилар.  

Бозор иқтисодиёти жадал ривожланган бугунги кунда жамиятда ижтимоий-иқтисодий муносабатларга киришар эканмиз, кундалик ҳаётда гаров, кафиллик, неустойка, закалат ва бошқа шунга ўхшаш тушунчалар билан тўқнашамиз.

Мамлакатимизда оила муҳофазасининг қонунчилик асослари мустақиллик йилларида мукаммаллашди. Мустаҳкам оила тушунчаси замирида чуқур маъно мужассам. Қурилажак оиланинг мустаҳкам бўлиши учун ташкил топган пайтданоқ ҳар томонлама ҳимоя қилиниши ва эркин ривожланиши учун шарт-шароитга эга бўлмоғи лозим.