Янгиликлар
SO'RAGAN EDINGIZ...
Savol: Ota-onalik huquqini tiklash, cheklanishi va oqibatlari haqida qisqacha ma’lumot bersangiz?
D.Alimov, Sayxunobod tumani “Guliston” MFY
Javob: Oila kodeksining 82-moddasida ota-ona (ulardan biri) o‘z xulq-atvorini, turmush tarzini va (yoki) bola tarbiyasiga bo‘lgan munosabatini o‘zgartirgan hollarda ota-onalik huquqi tiklanishi mumkin.
Ota-onalik huquqini tiklash ota-onalik huquqidan mahrum qilingan ota-onaning (ulardan birining) da’vosiga binoan sud tartibida amalga oshiriladi. Ota-onalik huquqini tiklash to‘g‘risidagi ishlar vasiylik va homiylik organining, shuningdek prokurorning ishtirokida ko‘rib chiqiladi.
Ota-onaning (ulardan birining) ota-onalik huquqini tiklash to‘g‘risidagi da’vosi bilan birga bolani ota-onaga (ulardan biriga) qaytarish to‘g‘risidagi talabi ham ko‘rib chiqilishi mumkin.
Agar ota-onalik huquqining tiklanishi bola manfaatlariga zid bo‘lsa, sud bolaning fikrini hisobga olgan holda ota-onaning (ulardan birining) ota-onalik huquqini tiklash to‘g‘risidagi da’vosini qanoatlantirishni rad qilishga haqlidir.
O‘n yoshga to‘lgan bolaga nisbatan ota-onalik huquqining tiklanishiga faqat uning roziligi bilan yo‘l qo‘yiladi.
Bola farzandlikka olingan va farzandlikka olish bekor qilinmagan bo‘lsa, ota-onalik huquqini tiklashga yo‘l qo‘yilmaydi.
Oila kodeksining 83-moddasiga ko‘ra Sud bolaning manfaatlarini hisobga olgan holda ota-onani ota-onalik huquqidan mahrum qilmay turib, bolani ota-onadan (ularning biridan) olish to‘g‘risida hal qiluv qarori chiqarishi (ota-onalik huquqini cheklashi) mumkin.
Bolani ota-ona (ulardan biri) bilan qoldirish ota-onaga (ulardan biriga) bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra (ruhiyatning buzilishi yoki boshqa surunkali kasallik, og‘ir holatlarni boshdan kechirish va boshqalar) bola uchun xavfli bo‘lsa, ota-onalik huquqini cheklashga yo‘l qo‘yiladi.
Agar bolani ota-ona (ulardan biri) bilan qoldirish oqibatida ota-onaning xulq-atvori bola uchun xavf tug‘dirsa, ota-onani (ulardan birini) ota-onalik huquqidan mahrum qilish uchun esa yetarli asoslar aniqlanmagan taqdirda ham ota-onalik huquqini cheklashga yo‘l qo‘yiladi. Agar ota-ona (ulardan biri) o‘z xulq-atvorini o‘zgartirmasa, vasiylik va homiylik organi sud tomonidan ota-onalik huquqini cheklash to‘g‘risidagi hal qiluv qarori chiqarilgandan keyin olti oy o‘tgach, ota-onalik huquqidan mahrum qilish to‘g‘risida da’vo taqdim etishi shart. Vasiylik va homiylik organi bolaning manfaatlarini e’tiborga olib ota-onani (ulardan birini) bu muddat o‘tmasdan turib, ota-onalik huquqidan mahrum qilish haqida da’vo taqdim etishga haqli.
Ota-onalik huquqini cheklash to‘g‘risidagi da’vo bolaning yaqin qarindoshlari, voyaga yetmagan bolalar huquqlarini himoya qilish majburiyati qonun bilan zimmasiga yuklatilgan organlar va muassasalar, maktabgacha ta’lim tashkilotlari, umumta’lim muassasalari va boshqa muassasalar, shuningdek prokuror tomonidan taqdim etilishi mumkin.
Ota-onalik huquqini cheklash to‘g‘risidagi ishlar prokuror hamda vasiylik va homiylik organi ishtirokida ko‘riladi.
Ota-onalik huquqini cheklash to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda sud ota-onadan (ularning biridan) bolaning ta’minoti uchun aliment undirish masalasini hal qiladi.
Oila kodeksining 84-moddasiga asosan ta-onalik huquqi cheklangan ota-ona bolani shaxsan tarbiyalash huquqidan, shuningdek bolali fuqarolar uchun qonunchilikda belgilangan imtiyozlar va nafaqalar olish huquqidan mahrum bo‘ladi.
Ota-onalik huquqining cheklanishi ota-onani bolaga ta’minot berish majburiyatidan ozod qilmaydi.
Ota-onasi (ulardan biri)ning o‘ziga nisbatan ota-onalik huquqi cheklangan bola turar joyga bo‘lgan mulk huquqini yoki turar joydan foydalanish huquqini saqlab qoladi, shuningdek ota-ona va boshqa qarindoshlari bilan tug‘ishganlik faktiga asoslangan mulkiy huquqlarini, shu jumladan meros olish huquqini saqlab qoladi.
Ota-ona ikkalasining ota-onalik huquqi cheklangan taqdirda bola vasiylik va homiylik organi qaramog‘iga olib beriladi.
Savolga Sirdaryo viloyati adliya boshqarmasi boʻlimi boshlig‘i A.Mavlanov, Fuqarolik ishlari bo‘yicha Guliston tumanlararo sudi sudyasi Sanjar Mirzaboyev javob berdi.