Маълумки, мустақилликнинг илк кунлариданоқ мамлакатимизда тадбиркорликни жадал ривожлантириш орқали иқтисодиётимизнинг ўсиш суръатларини юқори поғонага кўтариш, шу билан бирга, фуқароларимизни муносиб ҳаёт кечиришларига эришиш давлатимизнинг муҳим вазифаларидан бирига айланди.

Тасаввур қилиб кўринг-а, биргина кичик корхонани рўйхатдан ўтказиш учун 7 та идорага мурожаат қилинган бўлса, 40 тага яқин ҳар хил турдаги ҳужжатлар тақдим этилган, шундан 25 дан ортиқ ҳужжатлар эса бир-бирини такрорлаган. Ёки тақдим этилаётган ҳужжатларнинг кўпи нотариал тартибда тасдиқланган ҳолда тақдим этилиши белгиланган.

Ўтган даврда мамлакатимиз қонунчилигига киритилаётган ўзгартиш ва қўшимчалар тўғрисида гапирадиган бўлсак, агар 1991 йил рўйхатдан ўтказиш тўғрисидаги қарор рўйхатга олувчи орган томонидан 10 кун ичида қабул қилинган бўлса, 1995 йилга келиб 5 кунга, 2001 йилга келиб 3 кунгача қисқарди. Кейинчалик бу муддат ичида солиқ ва статистика органларида ҳисобга қўйиш, муҳр ва штампга рухсатнома олиб бериш амалга ошириладиган бўлди. 2006 йил 1 сентябрдан бошлаб тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш юзасидан қарор учун 3 иш соати ичида қабул қилинадиган бўлди. Тақдим қилинадиган ҳужжатлар сони бир неча марта камайди.

Тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш билан боғлиқ қонунчиликка киритилган ўзгартишлардан яна бири бу Президентимизнинг 2011 йил 12 майдаги “Тадбиркорлик субъектларини ташкил этиш ва давлат рўйхатидан ўтказиш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қароридир.

Мазкур Қарорга асосан 2011 йил 1 июндан бошлаб янги ташкил қилинаётган масъулияти чекланган ва қўшимча масъулиятли жамиятлар устав фонди (устав капитали)нинг энг кам ҳажми давлат рўйхатидан ўтиш учун ҳужжатлар тақдим этилган санада қонунчиликда белгиланган энг кам иш ҳақи миқдорининг эллик бараваридан қирқ бараваригача камайтирилиб, тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш уларнинг аризасига кўра, намунавий таъсис ҳужжатлари асосида амалга оширилиши мумкинлиги белгиланди.

Бундан ташқари, “Ягона дарча” марказларида тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш учун тўланадиган давлат божи ставкаси энг кам иш ҳақи миқдорининг бир баравари миқдорида белгиланиб, хорижий инвестиция ва чет эл сармояси иштирокидаги корхоналар сирасига кирмаган тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказишда нотариал тарзда тасдиқланган таъсис ҳужжатларини тақдим этиш ҳақидаги талаб бекор қилинди.

Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, бугун ҳаётимизни ахборот коммуникацияларисиз, шу жумладан, интернетсиз тасаввур қилиш қийин, албатта.

Бу борада Вазирлар Маҳкамасининг 2013 йил 25 ноябрдаги қарорига асосан 2014 йил 1 январдан бошлаб тадбиркорлик субъектларини интернет тармоғи орқали давлат рўйхатидан ўтказиш механизми жорий этилганлиги тадбиркорлик субъектларига янада енгилликлар яратди.

Жумладан, ўтган йилнинг 1-ярим йиллиги давомида давлат рўйхатидан ўтказиш бўйича тадбиркорлик субъектларидан интернет орқали 17.982 та мурожаат келиб тушган бўлса, жорий йилнинг 1 июль ҳолатига 19 144 та мурожаат келиб тушган. Бу эса, интернет тармоғи ор­қа­ли мурожаат этаётган фуқароларга тадбиркорлик фаолиятини олиб боришига қулайлик ва имконият берилганлигининг тасдиғидир.

Яна бир муҳим масала, Юртбошимиз томонидан 2015 йил 15 майда қабул қилинган Фармонга кўра, 2016 йилнинг 1 январидан бошлаб, туман (шаҳар) ҳокимликлари ҳузуридаги тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш инспекциялари негизида тадбиркорлик субъектларига “Ягона дарча” тамойили бўйича давлат хизматлари кўрсатиш ягона марказлари ташкил этилди.

“Ягона дарча” марказларининг асосий афзалликлари шундаки, тадбиркорлик субъектларининг давлат хизматларидан фойдаланишида бюрократик тўсиқларни бартараф этиш, очиқлик ва шаффофликни таъминлаш, уларни хизмат кўрсатувчи мансабдор шахслар билан бевосита алоқасини истисно қилиш, тўғридан-тўғри 16 та турдаги давлат хизматини кўрсатувчи ваколатли идораларга мурожаат қилиниши тақиқланди.

Яъни, давлат хизматларини кўрсатиш учун “Ягона дарча” марказларига мурожаат этган тадбиркорлик субъектларини уларнинг аризаларини кўриб чиқиш жараёнига таклиф қилиш тақиқланди.

Давлат хизмати кўрсатиш натижаси ёки давлат хизмати кўрсатишнинг асосли рад этилиши тўғрисидаги маълумотларни “Ягона дарча” марказига юборади. “Ягона дарча” маркази давлат хизмати кўрсатиш натижаси бўйича аризачини аризада кўрсатилган усулда хабардор қилади.

Бир сўз билан айтганда, “Ягона дарча” маркази тезкор ва қулай бўлиб, бу тизим тадбиркорларимизни давлат идоралари эшиги олдида навбат кутиб, ортиқча вақт ва сарф-харажат қилишига чек қўйди.

М.Маҳмудов, Адлия вазирлиги бошқарма бошлиғи