Ушбу қарор билан тасдиқланган Низом нормалари қишлоқ хўжалиги маҳсулоти ишлаб чиқарувчисининг шартнома муносабатларидаги устувор мақеини белгилаб берди. Улар билан тузиладиган шартномалар бўйича мажбуриятлар бажарилишининг аниқ муддатларини, мажбуриятлар бажармаганлик учун жавобгарлик меъёрлари назарда тутилди.

Бу эса, фермерларга масъулият юклаб, қишлоқ хўжалигида агротехника тадбирларини ўз вақтида амалга ошириши ҳамда барча турдаги тузилган шартнома мажбуриятларини лозим даражада бажаришни таъминлайди.

Давлат эҳтиёжлари учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштиришда моддий-техника ресурслари (нефть маҳсулотлари, минерал ўғит ва кимёвий воситалар) имтиёзли нархларда етказиб берилади.

Бироқ, шартнома интизомига риоя этилиши бўйича ўтказилган таҳлилларга кўра, шартномавий мажбуриятлар лозим даражада бажарилмаслиги ҳамда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш учун имтиёзли нархларда етказиб берилган моддий-техника ресурслари ва ажратилган банк кредит маблағлари қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштирувчилари, шу жумладан фермерлар томонидан бошқа мақсадларда фойдаланиши ҳолатлари аниқланмоқда.

Хусусан, биргина “Ўзкимёсаноат” акциядорлик жамияти томонидан олиб борилган таҳлилларга кўра, 2015 йилда қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштирувчилар, шу жумладан фермер хўжаликлари томонидан 13,9 тонна минерал ўғит ва кимёвий воситалар бошқа мақсадда сарфланган.

Шу билан бирга, тайёрловчи корхоналар томонидан фермер хўжаликларига контрактация шартномалари асосида етказиб берилган маҳсулот учун тўловларни ўз вақтида амалга оширмаслик ҳолатлари мавжуд.

Жумладан, биргина 2015 йилда адлия органилари томонидан фермерлар манфаатларини кўзлаб тайёрлов корхоналарига нисбатан судларга жами 7.486 та 90,2 млрд. сўмлик шундан, “Ўзпахтасаноат” АЖ тизими корхоналарига нисбатан 4.726 та 69,1 млрд. сўмлик, “Ўздонмаҳсулот” АК корхоналарига нисбатан 1.492 та 17,6 млрд. сўмлик, пилла корхоналарига нисбатан 1.268 та 3,5 млрд. сўмлик даъво аризалари киритилган.

Ушбу ҳолатлардан келиб чиқиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил 29 декабрдаги “2016-2020 йилларда қишлоқ хўжалигини янада ислоҳ қилиш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори ижросини таъминлаш мақсадида манфаатдор вазирлик ва идоралар билан келишилган ҳолда Вазирлар Маҳкамасининг қарори лойиҳаси ишлаб чиқилиб, асосий эътибор, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчилар билан тайёрлов, хизмат кўрсатиш ташкилотлари ўртасида тузилган шартнома мажбуриятларининг сўзсиз бажарилишини таъминлаш масаласи назарда тутилган. Хусусан:

шартнома шартларини бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик учун шартнома тарафларига жарималар миқдорини ошириш;

қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчиларнинг етказиб берилган моддий-техника ресурслари ва ажратилган банк кредитларидан мақсадли фойдаланиш мажбуриятини белгилаш;

моддий-техника ва кредит ресурсларидан мақсадли фойдаланилмаганлик учун жарима қўллаш;

давлат эҳтиёжлари учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш бўйича тузилган контрактация шартномаларини бузганлик учун жавобгарлик хавфи суғурта қилиш белгилаб берилди.

Қишлоқ хўжалигида иқтисодий ислоҳотларни такомиллаштиришдан асосий мақсадимиз, фермерлик ҳаракатини янада қўллаб-қувватлаш, уларнинг моддий ва молиявий базасини ҳамда шартнома интизомини мустаҳкамлашга хизмат қилади.

Ф.Кулдашев, Адлия вазирлиги масъул ходими